Η εφαρμογή της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο.

Σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας, έχει ξεσπάσει ένα κύμα ενημέρωσης και αντιδράσεων αναφορικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (bullying). Ένα φαινόμενο οικουμενικό, που πηγαίνει αρκετά πίσω στο χρόνο, λαμβάνοντας διάφορες μορφές, με μεγάλη διάρκεια και επανάληψη, προκαλώντας μεγάλο πλήγμα στα άτομα που το βιώνουν (θύματα σχολικού εκφοβισμού). Ο σκοπός του παρόντος άρθρου, είναι η ενημέρωση σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό, παρουσιάζοντας ερευνητικά πορίσματα από την παγκόσμια βιβλιογραφία. 

Στο σχολικό εκφοβισμό (bullying) υπάρχει μία ισχυρή πλευρά (ο νταής - the bully), και μία αδύναμη πλευρά (το θύμα - the victim). Εκτός από τη συλλογική φύση του σχολικού εκφοβισμού, αυτή η διαδικασία χαρακτηρίζεται από την επανάληψη και την ανισορροπία ισχύος μεταξύ των νταήδων και των θυμάτων (Smith & Brain, 2000). Ο σχολικός εκφοβισμός έχει χαρακτηριστεί ως μία κοινωνική διαδικασία, και στις περισσότερες περιπτώσεις οι ομάδες που προκαλούν σχολικό εκφοβισμό είναι μόνιμες (Salmivalli et al., 1996). Βάσει ερευνητικών δεδομένων, οι ομάδες σχολικού εκφοβισμού (bullying groups) λειτουργούν ως συμμορίες, και όπως θα αναφερθεί περαιτέρω υπάρχουν ρόλοι με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Σε μία τυπική κατάσταση σχολικού εκφοβισμού, διαφαίνεται μία ομάδα νταήδων και ένα θύμα περικυκλωμένο από την ομάδα αυτή, καθιστώντας το θύμα ανίκανο στο να αντιδράσει ή να αποφύγει αυτή την κατάσταση (Salmivalli et al., 1996). Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός (bullying); Ως σχολικός εκφοβισμός (bullying), ορίζεται μία επιθετική διαδικασία στην οποία ένα ισχυρό άτομο ή στις περισσότερες περιπτώσεις μία ομάδα ισχυρών ατόμων, επιτίθενται σωματικά ή λεκτικά, εξευτελίζουν και εξοστρακίζουν ένα λιγότερο ισχυρό (αδύναμο) άτομο (Salmivalli, 2010). Για παράδειγμα η Salmivalli (2010) έχει χρησιμοποιήσει την έκφραση «μία υποκατηγορία επιθετικής συμπεριφοράς», αναφορικά με το σχολικό εκφοβισμό (bullying), όπως και οι Smith και Brain (2000) έχουν χρησιμοποιήσει την έκφραση «ένα υποσύνολο της επιθετικής συμπεριφοράς».  

Συνήθως, η διάρκεια του σχολικού εκφοβισμού (bullying) είναι μακρά, και η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη φύση της. Επομένως, για τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού, η διαδικασία της παραμονής και παρακολούθησης στο σχολείο μπορεί να χαρακτηριστεί και ως «εφιάλτης». Εξαιτίας της ανισορροπίας ισχύος μεταξύ των νταήδων και των θυμάτων, το θύμα μπορεί να είναι ανίκανο να αποφύγει την κατάσταση ή να αμυνθεί, για το γεγονός ότι μπορεί να είναι σωματικά μικρότερο και πιο αδύναμο από τους νταήδες, μπορεί να μην έχει ψυχολογική ανθεκτικότητα, και μπορεί να είναι περικυκλωμένο από μία συμμορία νταήδων (Smith & Brain, 2000). Σε πολλές περιπτώσεις, τα θύματα δεν μοιράζονται αυτό που περνάνε με άλλους, και δεν αναζητούν βοήθεια. Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying), έχει συσχετιστεί με συγκεκριμένα αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά τη μετέπειτα εξέλιξη του ατόμου, όπως με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την κατάθλιψη για τα θύματα (Smith & Brain, 2000). Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα, έχουν τονίσει το συσχετισμό του σχολικού εκφοβισμού/θυματοποίησησης με τον κίνδυνο εκδήλωσης ψυχικής νόσου. Για παράδειγμα, η μετα-ανάλυση των Hawker and Boulton (2000), έδειξε ότι η θυματοποίηση ομηλίκων είχε έντονο συσχετισμό με την εκδήλωση κατάθλιψης στο μέλλον, και μικρότερο συσχετισμό με το μελλοντικό άγχος. Σε μερικές όμως περιπτώσεις, η επαναλαμβανόμενη φύση του σχολικού εκφοβισμού μπορεί να οδηγήσει και στην αυτοκτονία (Smith & Brain, 2000). Ωστόσο, η μεγαλύτερη έρευνα έχει γίνει σε σχολικό περιβάλλον στοχεύοντας σε παιδιά και νέους, το φαινόμενο του εκφοβισμού γενικότερα (bullying), έχει μελετηθεί και σε νηπιαγωγεία, στο εργασιακό περιβάλλον, στις φυλακές, και στο στρατό (Salmivalli, 2010). 

Άξιο αναφοράς είναι το κομμάτι των ρόλων, που διαμορφώνονται κατά τη διαδικασία του σχολικού εκφοβισμού (bullying). Η Salmivalli et al. (1996) ανέδειξε τους εξής ρόλους: ο αρχηγός, ο βοηθός, ο ενισχυτής, ο ακόλουθος, ο υπερασπιστής, ο αουτσάιντερ, ο αμέτοχος, και φυσικά το θύμα. Ως αρχηγός, χαρακτηρίζεται αυτός που ηγείται «της συμμορίας», λαμβάνοντας πρωτοβουλία στο σχολικό εκφοβισμό και τη θυματοποίηση. Ο βοηθός, είναι αυτός που με άμεσο τρόπο βοηθά τον αρχηγό. Ο ενισχυτής μπορεί να μην έχει έναν άμεσο ρόλο στο σχολικό εκφοβισμό, ωστόσο, αυτός/αυτή ενισχύει με έναν έμμεσο τρόπο όπως, κάνοντας σχόλια και παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, είτε γελώντας με το θύμα. 
​
Ο ακόλουθος, μπορεί να μην έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο, αυτός/αυτή ανήκει «στη συμμορία» και ακολουθεί τα άλλα μέλη. Ο υπερασπιστής, είναι αυτός που υπερασπίζεται ενεργά το θύμα, με τρόπους λεκτικούς και σωματικούς. Ο αουτσάιντερ, ναι μεν δεν είναι μέλος «της συμμορίας», αλλά με το να παρευρίσκεται παθητικά κατά τη διαδικασία του σχολικού εκφοβισμού και να παρατηρεί χωρίς να λαμβάνει μέρος, συναινεί έμμεσα στη διαδικασία. Ο αμέτοχος, είναι ο ομήλικος που δε λαμβάνει κανένα μέρος στη διαδικασία του σχολικού εκφοβισμού, αποφεύγοντας ενεργά στο να παρευρίσκεται κατά τη θυματοποίηση και το σχολικό εκφοβισμό. Τέλος, το θύμα, είναι ο αποδέκτης της θυματοποίησης και του σχολικού εκφοβισμού, από «τη συμμορία».

• Ψυχοπαθολογία: μελέτη της ψυχικής νόσου, ή σχετική αναφορά στην ψυχική νόσο (ψυχώσεις, διαταραχές της διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, κ.α.).
• Ψυχική νόσος: δυσλειτουργία (σκέψη, συναίσθημα, συμπεριφορά), ψυχικός πόνος (λύπη, εμμονές), δυσλειτουργία στην καθημερινότητα (εργασία, σχέσεις), μη αποδεκτή συμπεριφορά ή πρακτικές βάση κουλτούρας (γάμοι μεταξύ ανηλίκων στην Ελλάδα).

• Οι ψυχικές ασθένειες είναι δημιούργημα και «ταμπέλα» των ειδικών (Κλινικών Ψυχολόγων, Ψυχιάτρων).

• Για να διαγνωστεί το άτομο με ψυχική νόσο πρέπει να πληροί μία σειρά από διαγνωστικά κριτήρια (ένταση συμπτωμάτων, χρονική διάρκεια, βαθμό λειτουργικότητας, κ.α.).

•  Η ψυχή βρίσκεται κάπου στο στήθος.

•  Οποιαδήποτε ψυχική νόσος σχετίζεται με τη δυσλειτουργία συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών, όπου ανάλογα με την πάθηση παρατηρείται μη ισορροπημένη/δυσλειτουργική συμπεριφορά.
• Παράγοντες σχετικά με την εκδήλωση και τη διατήρηση της ψυχοπαθολογίας
• Κληρονομικότητα – Γονιδιακή βάση (δίδυμοι, αδέρφια, γονείς, κ.α.).
• Περιβάλλον κατά την κύηση (οικογενειακές συνθήκες, διατροφή, ασθένειες, κ.α.).
• Επιπλοκές τοκετού (αιμορραγία, ατυχήματα, κ.α.).
• Ιδιοσυγκρασία (temperament).
• Οικείο περιβάλλον (νοσηρό ή μη).
• Ευρύτερο περιβάλλον (σχολείο, γειτονιά, πόλη, κ.α.).
• Γεγονότα κατά την ανάπτυξη (ασθένειες, ατυχήματα, τραυματικές εμπειρίες, κ.α.).

• Η ψυχοπαθολογία ή οι ψυχικές νόσοι έχουν μόνο γενετική βάση.

• Κατάθλιψη.
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή.
• Κοινωνική φοβία.
• Νευρική ανορεξία.
• Ψυχογενής βουλιμία.
• Διπολική διαταραχή.
• Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.
• Σχιζοφρένεια.

• Μελέτη περίπτωσης (θεραπευόμενος με κατάθλιψη).
• Μελέτη συσχετιζόμενων μεταβλητών (φύλο και σχιζοφρένια).
• Πειραματικές μελέτες (άνθρωποι στο εργαστήριο).
• Διαπολιτισμική έρευνα (γενικευμένη αγχώδης διαταραχή στις Φιλιππίνες).

• Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM- I, II, III, III-R, IV, IV-TR, 5).
• International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10).

• Τα συστήματα αξιολόγησης και διάγνωσης είναι αόριστα και άνευ σημασίας.